Economische impact van gokautomaten op luchthavens

Luchthavens als Schiphol zijn al lang niet meer enkel plaatsen van vertrek en aankomst; ze zijn uitgegroeid tot commerciële hubs waar winkelen, eten, ontspannen en entertainment een groot onderdeel vormen van de reiservaring. In deze zoektocht naar nieuwe inkomstenbronnen hebben sommige luchthavens een opmerkelijke stap gezet: het plaatsen van gokautomaten en, in zeldzamere gevallen, verschillende casinospellen.

Deze opvallende trend roept dan ook vragen op. Zijn gokautomaten slechts een manier om reizigers te vermaken tijdens wachttijd, of schuilen er serieuze economische belangen achter? In dit artikel onderzoeken we hoe casino zones bijdragen aan de niet-luchtvaartinkomsten van luchthavens, welke luchthavens hiervan profiteren, en welke bredere effecten dit heeft op economie, maar ook de maatschappij.

In de moderne luchtvaartsector zijn luchthavens allang niet meer uitsluitend afhankelijk van inkomsten uit vliegtuigen, landingsrechten of passagiersheffingen. Steeds meer moderne vliegvelden profiteren van de zogenoemde niet-luchtvaartinkomsten. Hieronder vallen inkomsten uit winkels, horeca, parkeren, reclame, vastgoed, en steeds vaker, entertainmentvormen zoals gokautomaten, waar je kan gokken.

Gokautomaten passen perfect binnen dit verdienmodel. Ze nemen weinig ruimte in, vergen beperkte personeelskosten en zijn altijd gebruiksvriendelijk. Bovendien zijn de marges vaak aantrekkelijker dan traditionele retail, omdat de operationele kosten relatief laag blijven.

Tijdens periodes met lage reizigersaantallen, zoals tijdens de COVID-19-pandemie, bleken inkomstenbronnen als gokautomaten, cruciaal voor de financiële stabiliteit van luchthavens. Terwijl luchtvaartgerelateerde opbrengsten kelderden, bleven inkomsten uit bijvoorbeeld parkeren en entertainment gedeeltelijk doorlopen. Dit onderstreept het belang van diversificatie: hoe breder het verdienmodel, hoe beter een luchthaven crises kan doorstaan.

De cijfers spreken voor zich. Harry Reid International Airport in Las Vegas (voorheen McCarran) beschikt over meer dan 1.000 gokautomaten, die samen jaarlijks tientallen miljoenen dollars winst genereren. In het fiscale jaar 2023 rapporteerde de luchthaven zelfs een opbrengst van ongeveer 58,5 miljoen dollar uit deze automaten. Nu is Las Vegas natuurlijk de plek in de wereld waar mensen naartoe gaan om te gokken. Dus zullen de inkomsten op een vliegveld als Schiphol heel anders liggen.

Ook elders zien we succesvolle voorbeelden. Op Schiphol exploiteert Holland Casino een compact casino in de vertrekhal, dat reizigers de kans biedt een gokje te wagen voor vertrek. Hoewel de omzet hier aanzienlijk kleiner is dan in Las Vegas, vormt het wel een stabiele bron van extra inkomsten.

Daarnaast zijn er geplande initiatieven in steden als Chicago, waar gesprekken gaande zijn over het plaatsen van gokautomaten op O’Hare en Midway Airport. Dit moet nieuwe inkomsten opleveren voor zowel de luchthavens als de stad zelf. Zo zie je steeds meer vliegvelden die zoeken naar extra inkomstenbronnen.

De opbrengsten worden doorgaans verdeeld tussen verschillende partijen: de luchthaven ontvangt concessievergoedingen, de exploitant verdient aan het spelresultaat, en lokale overheden profiteren van belastinginkomsten. In sommige gevallen leidt dit zelfs tot hogere huurprijzen voor terminalruimte, aangezien gokfaciliteiten gezien worden als “premium-locaties” binnen de terminal.

Het contrast met betrekking tot inkomsten tussen luchthavens met en zonder casino is groot. Las Vegas is het schoolvoorbeeld: reizigers verwachten daar entertainment vanaf het moment dat ze landen. De gokautomaten versterken de merkidentiteit van de stad en verhogen de passagiersbesteding per hoofd aanzienlijk.

Aan de andere kant staat Los Angeles International Airport (LAX), waar gokken verboden is. Ondanks miljoenen reizigers per maand, mist LAX deze aanvullende inkomstenstroom, een bewuste keuze om een familiaal en zakelijk imago te behouden. Vliegveld kiezen dus niet altijd voor het geld.

Niet elke luchthaven kan of wil gokautomaten exploiteren. De schaal, de regelgeving en de culturele context bepalen in hoge mate of zo’n model haalbaar en maatschappelijk aanvaardbaar is.

De voordelen van gokautomaten op luchthavens gaan verder dan alleen de directe winst uit speelautomaten. Ze zorgen voor een bredere economische stimulans die voelbaar is binnen en buiten de luchthaven. Deze indirecte effecten dragen bij aan werkgelegenheid, toerisme en belastinginkomsten, en versterken op die manier de totale waarde van het luchthavenecosysteem.

1. Werkgelegenheid en dienstverlening

De exploitatie van gokfaciliteiten creëert een breed scala aan banen. Denk aan technici, onderhoudspersoneel, beveiligers, en schoonmakers, maar ook aan marketingmedewerkers en data-analisten die de speelresultaten monitoren en optimaliseren.

Grote operators zoals Holland Casino op Schiphol of internationale partijen als Caesars Entertainment en MGM Resorts International werken vaak samen met lokale aannemers, wat de werkgelegenheid in de regio verder stimuleert.

2. Toeleveringsketen en technologie

De aanwezigheid van gokautomaten brengt een keten van partners en leveranciers op gang. Softwarebedrijven zoals IGT, Play’n GO en Evolution Gaming leveren de digitale technologieën die de automaten aandrijven, terwijl betaalproviders als Trustly, Neteller, en iDEAL zorgen voor snelle, veilige transacties.

Voor luchthavens in Nederland is met name iDEAL een belangrijk betaalsysteem, omdat het snel, vertrouwd en breed geaccepteerd is bij Nederlandse reizigers. Wanneer een luchthavencasino dit systeem integreert, verhoogt dat de gebruiksvriendelijkheid en het transactievolume. Dit zorgt op zijn beurt weer voor meer omzet voor exploitanten én banken die deze betalingen verwerken.

3. Toeristische bestedingen

Reizigers die tijdens hun wachttijd een gokje wagen, besteden vaak ook meer aan eten, drinken en winkelen. De beleving van het “vliegveldcasino” draagt bij aan de totale ervaring van de reis, vooral in toeristische steden zoals Las Vegas, Singapore, en Amsterdam.

Uit studies blijkt dat passagiers die deelnemen aan gokactiviteiten gemiddeld 15–20% meer besteden aan overige luchthavenfaciliteiten dan niet-gokkers. Voor ondernemers binnen de terminal, van cafés tot duty-freewinkels, is dat een directe economische meevaller.

4. Belastinginkomsten en publieke middelen

Naast directe inkomsten voor luchthavens leveren gokautomaten ook aanzienlijke belastingopbrengsten op.

Een deel van de brutowinst gaat naar lokale en nationale overheden via kansspelbelasting, vennootschapsbelasting en concessieafdrachten. In Nederland profiteert de overheid indirect via de opbrengsten van Holland Casino, dat volledig in staatshanden is.

Internationaal gebruiken steden als Las Vegas en Macau deze inkomsten als financieringsbron voor infrastructuur, toerisme en openbare voorzieningen, waarmee de sociale meerwaarde verder toeneemt. Ook creeert deze industrie een hoop werkgelegenheid.

5. Verlenging van verblijfsduur en secundaire omzet

Een ander subtiel maar belangrijk effect is dat gokfaciliteiten reizigers langer op de luchthaven houden. Passagiers met een overstap of vertraging brengen meer tijd door in de terminal, en gokautomaten kunnen deze tijd vullen op een winstgevende manier.

Die extra verblijfsduur vertaalt zich naar hogere bestedingen bij restaurants, winkels en lounges. Voor luchthavens die werken met een revenue share model met retailpartners, betekent dat een aanzienlijke secundaire omzetstijging.

Hoewel gokautomaten op luchthavens een interessante en winstgevende inkomstenbron vormen, brengen ze ook duidelijke risico’s en maatschappelijke vraagstukken met zich mee. Deze gaan verder dan alleen financiële afhankelijkheid, ze raken aan ethiek, regelgeving en reputatie.

Afhankelijkheid van gokinkomsten

Een belangrijk risico is de afhankelijkheid van gokinkomsten. Wat op korte termijn een stabiele bron van extra winst lijkt, kan op de lange termijn gevoelig blijken voor veranderende wetgeving en maatschappelijke tegenstand.

Als overheden de regelgeving voor kansspelen aanscherpen, zoals recentelijk is gebeurd met de Nederlandse CRUKS-registratie (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen), kan dit directe invloed hebben op de winstgevendheid van dergelijke activiteiten.

Sommige online casino’s zonder CRUKS, zoals Koning Bet, Sky Hills, Neospin Casino of LuckyElf, opereren buiten een Nederlandse licentie en hebben daardoor meer vrijheid in hun aanbod en bonussen. Dit laat zien hoe gevoelig het de iGaming wereld is: waar Nederlandse aanbieders streng gereguleerd zijn, blijven buitenlandse goksites concurreren met soepelere voorwaarden.

Luchthavens die gokken toestaan, moeten dus rekening houden met mogelijke spanningen tussen nationale wetgeving en internationale exploitatiemodellen.

Maatschappelijke weerstand en ethische bezwaren

De aanwezigheid van gokautomaten op luchthavens roept bij veel mensen vragen op. Tegenstanders wijzen op het risico van normalisering van kansspelen in publieke ruimtes, waar reizigers, inclusief gezinnen en jongeren,voortdurend worden blootgesteld aan de verleiding van gokken.

Daarnaast zijn luchthavens stressvolle omgevingen: vertragingen, tijdsdruk en vermoeidheid vergroten de kans op impulsief gedrag. Dit maakt dat sommige experts waarschuwen voor onverantwoord gokgedrag in situaties waarin reizigers juist kwetsbaarder zijn.

Daarom pleiten velen voor duidelijke regulering en zichtbare waarschuwingen, vergelijkbaar met de maatregelen die online casino’s in Nederland hanteren, zoals inlogbeperkingen, speellimieten en verificatie via CRUKS.